Categorie archieven: Activiteiten

Zenobiacongres XIX: De Zwarte Zee

Geplaatst op door

15 november | Thomaskerk Amsterdam

Kaartverkoop: https://www.stichtingzenobia.nl/kaartverkoop/
Let op: het controlebericht dat u ontvangt voordat u kaarten kunt kopen kan in het postvak ongewenst belanden.

Over twee maanden is het zover! Zenobia begint aan haar zinderende zwerftocht over de Zwarte Zee. Op zaterdag 15 november vindt in de Thomaskerk te Amsterdam het negentiende Zenobiacongres plaats, met als titel: ‘De Zwarte Zee: Scythen en Sultans van Colchis tot Constantinopel’. 

Hoe deinden de golven onder de Argo volgens Romeins dichter Valerius Flaccus? Wat voor rol speelde de zeestraat van Kertsj in de late middeleeuwen? In hoeverre beheersten de Ottomanen dit grote water, en welk belang had het in de negentiende-eeuwse Great Game?

Programma 

Vanaf 10:00 verwelkomen wij u op de congreslocatie.
10:30: Opening programma door het stichtingsbestuur

10:45-12:00: Plenair blok 1 – De Zwarte Zee in de Klassieke Oudheid:

1. Dr. Matthieu de Bakker: Tussen Amazonen en barbaren: Herodotus aan de Zwarte Zee.
2. Dr. Mark Heerink: bekendmaking volgt.

12:00-13:30: Lunchpauze, gevolgd door live muziekoptreden

13:30-14:45: Plenair blok 2 – De Zwarte Zee in de Late Oudheid en middeleeuwen:

3. Prof. dr. Peter van Nuffelen: “Eindeloze Waters naar het noorden en het oosten.” De Zwarte Zee en Constantinopel.
4. Prof. dr. Serena Ferente: The other Bosphorus: Tatars, Genoese and Circassians around the late medieval strait of Kerch. [Engelstalig]

14:45-15:15: Koffie en thee

15:15-16:30: Plenair blok 3 – De Zwarte Zee als modern grensgebied:

5. Dr. Houssine Alloul: Handel en Paradiplomatie tussen Izmir en Verviers: Een langere geschiedenis van de Belgische expansie in het Osmaanse Rijk 1748-1838.
6. Prof. dr. Daniëlle Slootjes & dr. Ewan Short: Constantinopel & Trabzon, doorwerking van het Byzantijns verleden in het huidige Turkije.

16:30-16:45: Afsluiting programma

Tarieven zijn:

regulier €25,-
korting (EOL/NKV) €17,50
jongeren (tot 25) €15,-

Markeer in uw agenda: 15 november 2025

Geplaatst op door

Al sinds mensenheugenis functioneren zeeën als scharnieren tussen samenlevingen. Trouwe volgers van Stichting Zenobia zullen vooral bekend zijn met de Middellandse Zee, maar voor ons volgende congres maken we een ander uitstapje. Zaterdag 15 november vindt het negentiende Zenobiacongres plaats in de Thomaskerk te Amsterdam, met als thema: ‘De Zwarte Zee’.

Zenobialezing: Kelten, hun talen en de vroege culturen van het Middellandse-Zeegebied: Keltiberiërs, Lepontiërs, Galaten en hun buren.

Geplaatst op door

Op 22 mei houdt prof.dr. Peter Schrijver, hoogleraar Keltisch aan de Universiteit Utrecht, de Zenobialezing in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Zijn lezing zal gaan over de Keltische volkeren rond de Middellandse Zee. Gelieve u voor deze lezing aan te melden via de website van het museum: https://www.rmo.nl/uw-bezoek/activiteiten/de-kelten/

Kelten zijn mensen die een Keltische taal spreken. We associëren de term Kelten vooral met Ierland, Schotland, Wales en Bretagne, waar tegenwoordig Keltische talen worden gesproken. Tot aan de late Oudheid en op sommige plaatsen tot de vroege Middeleeuwen werd er Keltisch gesproken in een veel groter gebied, dat zich uitstrekte van de Britse Eilanden tot Turkije en van Polen tot Zuid-Spanje. We weten het meeste van deze oude Kelten wanneer zij in aanraking kwamen met de oude schriftculturen van het Middellandse Zeegebied. Natuurlijk met Grieken en Romeinen, maar ook met Etrusken, Iberiërs en Feniciërs. In Noord-Italië leerden de Keltischtalige Lepontiërs rond 600 v. Chr. schrijven van de Etrusken van de Povlakte, die op hun beurt het Griekse alfabet hadden overgenomen. In Spanje namen rond de derde eeuw v. Chr. de Keltiberiërs het schrift over van de Iberiërs, een volk dat een mysterieuze niet-Indo-Europese taal sprak en dat een eigen alfabet had ontwikkeld op basis van het Fenicisch. De Keltischtalige Galaten van Klein-Azië hadden ampel gelegenheid om het Griekse alfabet over te nemen, maar ze deden dat blijkbaar niet: ze schreven helemaal niet, zodat we over hen de minst genuanceerde kennis hebben. De lezing zal dan ook vooral ingaan op de Lepontiërs en de Keltiberiërs, die elk op hun eigen manier een karakteristieke cultuur ontwikkelden waarin overgeërfde, Oer-Keltische elementen werden verbonden met lokale innovaties en invloeden van hun buren. Ze laten zien hoe er naast assimilatie enerzijds en afschotting anderzijds ook een derde weg bestond: die van assimilatie met behoud van eigenheid. Daarmee illustreren zij een karakteristiek van het Middellandse Zeegebied in deze vroege tijden, dat bestond uit een lappendeken van vele talen en culturen, die naast en met elkaar konden bestaan, voordat de Pax Romana aan die veelheid een einde maakte.        

De stervende Galliër. Romeins marmeren beeld naar Hellenistisch voorbeeld in de Capitolijnse musea te Rome.

Kolonialisme, Imperialisme en de Oudheid: een panelgesprek

Geplaatst op door

13 maart 2025 va. 20:00 | RMO Leiden | Gratis toegang

Wie de Romeinse geschiedenis heeft geleerd, denkt aan de drieslag koningstijd, republiek, keizerrijk. De totstandkoming van dit imperium, dat het gehele Middellandse Zeegebied besloeg, ging gepaard met kolonisering, inlijving, en onderwerping van onder meer Grieken, Kelten, Puniërs, Perzen, en Egyptenaren. Vanaf de 15e eeuw is het Romeinse imperium een voortdurend wisselende maar altijd aanwezige herinnering in de expansie van Europese mogendheden. Hoe zag die herinnering eruit, en was die actief of latend, rechtvaardigend of bespiegelend? Welke bronnen hebben we daarover, van wie komen die, en komen ze van binnen of buiten Europa? Tijdens dit panel gaan we in gesprek met experts over hoe de Oudheid is (en wordt) gebruikt om Europese kolonisatie en overheersing in de vroegmoderne en moderne tijd vorm te geven. Deelnemende panelleden zijn dr. Dinah Wouters (UU/RUG), dr. Tycho Maas (UU), dr. Nathalie de Haan (RU). De avond wordt gemodereerd door dr. Suzan van de Velde, conservator Klassieke Wereld van het RMO.

Nicolas Verkolje, Allegorische voorstelling van de Amsterdamse Kamer van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (Rijksmuseum: SK-A-4290).

Het achttiende Zenobiacongres | De vele gezichten van Cleopatra

Geplaatst op door

2 november | Tolhuistuin Amsterdam
Kaarten zijn hier te koop
Let op: het controlebericht dat u ontvangt voordat u kaarten kunt kopen kan in het postvak ongewenst belanden.

Er zijn waarschijnlijk weinig vorstinnen die zo tot de verbeelding spreken als de Egyptische koningin Cleopatra. Als laatste farao en tevens afstammeling van Alexander de Grote voerde zij de scepter over Hellenistisch Egypte. Daar moest zij zich verschillende identiteiten aanmeten: Grieks, Macedonisch, en natuurlijk Egyptisch. Al in de oudheid was haar mythe groter dan zijzelf. Romeinse propagandisten konden niet genoeg krijgen van Cleopatra’s verhoudingen met Julius Caesar en Marcus Antonius. Ook in latere kunst, literatuur en politiek komen de vele identiteiten en mythes over Cleopatra veelvuldig terug. 

Tijdens het achttiende Zenobiacongres werpen we een blik op de vele gezichten van Cleopatra. Zes sprekers nemen u mee van de antieke Cleopatra via de Europese renaissance naar haar erfenissen in modern Amerika en Egypte. We zullen zien dat Cleopatra’s vele gezichten nog steeds tot veel inspiratie en controverse leiden.

Wat: Het Achttiende Zenobiacongres: De vele gezichten van Cleopatra

Waar: Tolhuistuin Amsterdam

Wanneer: 2 november, 10:00-16:30

Prijs regulier: €25,- (inclusief lunch)

Prijs NKV-leden en EOL-leden: €17,50 (inclusief lunch)

Prijs studenten: €12,50 (inclusief lunch; op vertoon van studentenkaart)

Programma

10:00 – 10:30     Inloop met koffie

Sessie 1                                                                     

10:30 – 10:45     Introductie                                                               

10:45 – 11:10     Olaf Kaper                                                                

11:15 – 11:45     Rolf Strootman                                                      

11:45 – 12:00     Q&A     

12:00 – 13:00     Lunchpauze en Bazaar               

Sessie 2                                  

13:00 – 13:20     Muziek                                                      

13:20 – 13:50     Miguel John Versluys                                                       

13:50 – 14:20     Marieke van den Doel                                                                      

14:20 – 14:35     Q&A       

14:35 – 15:00     Koffiepauze

Sessie 3                                                                     

15:00 – 15:30     Lucinda Dirven                                                                       

15:30 – 16:00     Daniel Soliman                                                               

16:00 – 16:15     Q&A                                                            

16:15 – 16:30     Afsluiting                                                 

Zenobialezing: De avonturen van de roman in de oudheid (en daarna)

Geplaatst op door

Op 25 september houdt prof.dr. Koen De Temmerman, hoogleraar Letterkunde aan de Universiteit Gent, de Zenobialezing in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Onderwerp van de lezing is het antieke romangenre. Aanmelden via de website van het museum is verplicht. Meer informatie is hier te vinden.

25 sep. 2024: Zenobialezing door prof.dr. Koen De Temmerman | 19:30-20:30 in de Tempelzaal van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden

Abraham Bloemaert, Theagenes en Charicleia na de schipbreuk, 1625. (Publiek beschikbaar)

De roman is vandaag één van de populairste literaire genres wereldwijd. Wist u dat dit genre niet is ontstaan met Cervantes of Rabelais in de vroegmoderne periode maar reeds in de oudheid bestond? En dat één vertegenwoordiger van dit antieke genre (waarvan bovenstaande afbeelding de openingsscène uitbeeldt) hét model werd voor de romanschrijfkunst in het 16de– en 17de-eeuwse West-Europa? 

In deze lezing bespreken we de belangrijkste vertegenwoordigers van het antieke romangenre, en schetsen een beeld van hun belangrijkste inhoudelijke en verteltechnische kenmerken. Het wordt een tocht door het ganse Middellandse Zeegebied in het gezelschap van liefdeskoppels, bordeelhouders, grafrovers, piraten en grootkoningen. We gaan ook na hoe we de identiteit van lezers van antieke romans kunnen reconstrueren, en besteden aandacht aan de (aanzienlijke) impact van deze teksten op latere literaire tradities. We hebben het daarbij niet alleen over de (genoegzaam bekende) romanimitaties in het 12de-eeuwse Byzantium en over de vroegmoderne Westeuropese poetica’s, maar ook (en vooral) over minder bekende gevallen van receptie in de late oudheid en vroege middeleeuwen – van Griekse en Latijnse hagiografie tot Syrische retorica en Perzische middeleeuwse epiek.     

Koen De Temmerman is hoogleraar Letterkunde aan de Universiteit Gent, waar hij literatuurgeschiedenis en antieke retorica doceert en het Novel Saints: Ancient Fiction and Hagiography Research Centre leidt. Hij is hoofdredacteur van het vaktijdschrift Ancient Narrative en één van de coördinatoren van Ancient Rhetoric and Aesthetics (een onderzoeksgroep van OIKOS, de Nederlandse onderzoeksschool Klassieke Studies).     

Nieuwe leden gezocht voor het Organiserend Comité

Geplaatst op door

Heb jij affiniteit met de geschiedenis van de culturen rondom de Middellandse zee in de oudheid en latere periodes en lijkt het je leuk je steentje bij te dragen aan het organiseren van een prachtig congres om kennis hierover te delen met een divers publiek? Dan zoeken we jou!

Ieder jaar organiseert Stichting Zenobia het Zenobiacongres, waar aan de hand van een thema verschillende sprekers vertellen over hun expertise. Als lid van het Organiserend Comité help je met de voorbereidingen voor het jaarlijkse Zenobiacongres en leid je op de dag zelf dat alles in goede banen. Voor meer informatie verwijzen we graag door naar de websitepagina.

Heb jij interesse? Stuur een motivatie van max. 300 woorden uiterlijk 1 september 2024 naar info@stichtingzenobia.nl o.v.v. ‘sollicitatie OC’.

Geslaagde Zenobia-avond tijdens Week van de Klassieken

Geplaatst op door

Op donderdag 11 april organiseerde Stichting Zenobia een lezing over racisme en omgevingsdeterminisme in de Late Middeleeuwen in de Tempelzaal van het Rijksmuseum van Oudheden in het kader van de Week van de Klassieken. 

Dr. Claire Weeda (Universiteit Leiden) ging in haar lezing in op de laatmiddeleeuwse verspreiding en toepassing van ideeën over hoe het klimaat de fysiologie en natuurlijke competenties van mensen en dieren bepalen, naast leeftijd, geslacht en training. Schoolmeesters, hofdichters, etnografen en predikers zetten stereotypen in van Engelse intelligentie, Franse beschaving, Teutoonse gewelddadigheid, vrouwelijkheid van moslims en Afrikaanse zwakte. Stereotypen rechtvaardigden ongelijke rechten en meester-dienaarverhoudingen, Bovendien troffen ze verschillende groepen: vrouwen, horigen, joden, migranten en slaafgemaakten.

Het Leids Universitair Weekblad Mare interviewde Claire Weeda voorafgaand aan de lezing. Het interview is terug te lezen op de website van het weekblad.

Lange armen en strakke buiken: omgevingsdeterminisme en racisme in de Late Middeleeuwen

Geplaatst op door

Op 11 april, tijdens de Week van de Klassieken, organiseert stichting Zenobia een avondlezing. Dr. Claire Weeda, universitair docent aan de Universiteit Leiden, verzorgt de lezing.

11 april 2024, 17:00-18:30 | Rijksmuseum van Oudheden te Leiden | vrij toegankelijk op locatie en gratis online | aanmelding via website RMO

Een verluchte pagina met werk van de vijftiende-eeuwse arts Roland Scriptoris – Biblioteca da Ajuda: BA. 52-XIII-18

Lange armen en strakke buiken: omgevingsdeterminisme en racisme in de Late Middeleeuwen

Rond 1200, als studenten in West-Europa in aanraking komen met de antieke Griekse en Arabische natuurfilosofie, neemt het gebruik van etnische en raciale stereotypen in het onderwijs een hoge vlucht. In pedagogische handleidingen voor schoolmeesters wordt het omgevingsdeterminisme van Hippocrates toegepast. Scholieren leren dat de omgeving en het klimaat de fysiologie en natuurlijke competenties van mensen en dieren bepalen, naast leeftijd, geslacht en training. We kunnen deze kennis een vorm van scientific racism noemen, waarmee stereotypen wetenschappelijke zeggingskracht kregen. In mijn lezing ga ik in op de verspreiding van zulke ideeën in het onderwijs en de toepassing in de wereld van werk. Schoolmeesters, hofdichters, etnografen en predikers zetten stereotypen in van Engelse intelligentie, Franse beschaving, Teutoonse gewelddadigheid, vrouwelijkheid van moslims en Afrikaanse zwakte. Stereotypen rechtvaardigden ongelijke rechten, meester-dienaarverhoudingen, en troffen verschillende groepen: vrouwen, horigen, joden, migranten en slaafgemaakten. 

Dr. Claire Weeda is als cultuurhistoricus verbonden aan de Universiteit Leiden. Ze doet onderzoek naar de wisselwerking tussen medische kennis, natuur en sociale praktijken in de late middeleeuwen. Daarnaast werkt ze momenteel aan een studie over insecten en biodiversiteit voor 1600.



Het Zeventiende Zenobiacongres | De Zijderoutes: Netwerk van Ontmoetingen

Geplaatst op door

Zaterdag 27 mei 2023 | 10:45 – 17:00 uur | Openbare Bibliotheek Amsterdam (locatie Oosterdok)

Tijdens deze inspirerende dag in de Theaterzaal van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) behandelen zes experts verschillende gebieden van de Zijderoutes, van de Oudheid tot de Vroegmoderne Tijd. Tezamen bieden zij de bezoeker een prachtige inkijk in de geschiedenis van de mensen die reisden over de vlaktes en bergen van Centraal-Azië en daarbuiten. Deze reizigers wisselden tijdens hun tochten niet alleen goederen, maar ook ideeën uit, schreven daarover of lieten op andere wijze sporen achter. De ontmoetingen tussen verschillende culturen die hierbij plaats moeten hebben gevonden, staan centraal in de lezingen van onze sprekers. Zoals elk jaar is het mogelijk om tussen de lezingen door een kopje koffie te drinken, te lunchen of te wandelen over de gezellige bazaar.

Voor vragen kunt u ons bereiken via congres@stichtingzenobia.nl.

Ticketprijzen

Regulier: €15,-
Korting*: €7,50

Klik hier om uw kaarten te kopen.

*De korting is geldig voor donateurs van Stichting Zenobia, studenten, OBA-leden, EOL (Ex Oriente Lux)-leden en NKV (Nederlands Klassiek Verbond)-leden.

Programma

10:15: Deuren open OBA

SESSIE 1: DE ZIJDEROUTES IN DE OUDHEID

10:45-11:00: Introductie
11:00-11:30: Rolf Strootman (UU): “Het ontstaan van de Zijderoute”
11:30-12:00: Marike van Aerde (UL): “Handel en Heritage in de Himalaya: sporen van de antieke zijderoute op de rotsen van het Karakorumgebergte”
12:00-12:15: Q&A

12:15-13:30: Lunch en Bazaar

SESSIE 2: HANDEL OVER DE ZIJDEROUTES

13:30-13:45: Muziek door Khorshid Dadbeh
13:45-14:15: Joanita Vroom (UL): “Ter land, ter zee, en in ons hoofd: de vele zijden van de middeleeuwse Zijderoutes”
14:15-14:45: Dilnoza Duturaeva (York): “Before the Mongols: Trans-Asian Caravan Routes and Trade Networks”
14:45-15:00: Q&A

15:00-15:30: Middagbreak en Bazaar

SESSIE 3: NIEUWE CONTACTEN, NIEUWE IDEEËN

15:30-15:45: Muziek door Khorshid Dadbeh
15:45-16:15: Tjalling Halbertsma (RUG): “Rabban Sauma: China’s tegenligger van Marco Polo en de ontdekking van Europa”
16:15-16:45: Jos Gommans (UL): “Plato in India: Een Global Renaissance?”
16:45-17:00: Q&A en einde