In aanloop naar het Achtste Zenobiacongres over Augustus en het Oosten op 1 november aanstaande zet Zenobia zeven VerZetjes online. Een VerZetje vraagt een beetje van uw tijd, maar in ruil daarvoor licht Zenobia zevenmaal een tipje van haar sluier op. Al uw zintuigen zullen worden bediend als het aan Zenobia ligt.
Zenobia VerZetje (7/7) vrijdag 31 oktober
Zeven Zenobiaanse VerZetjes zwierven de afgelopen drie weken over het web. Morgen vindt Augustus en het Oosten plaats in de Aula der Universiteit Amsterdam. In dit laatste VerZetje stelt Zenobia een vraag.
Waar is Apollo?
Op 1 november horen we het antwoord.
Zenobia VerZetje (6/7) zondag 26 oktober
De veelzijdigheid van Zenobia blijkt in dit zesde VerZetje. Naast haar congressen heeft Zenobia ook de zogenaamde Zenobiareeks onder haar hoede. Onder die titel hebben reeds twee boeken het licht gezien; het derde, Dodenlijst, staat op het punt te verschijnen.
In 43 v. Chr. vonden in Rome de beruchte proscripties, officiële en openbare veroordelingen van vijanden van de staat, plaats, op instigatie van het Tweede Triumviraat, bestaande uit Marcus Antonius, Marcus Aemilius Lepidus en Octavianus, die later Augustus genoemd zou worden. Dodenlijst. Appianus en Cassius Dio over het bloedige verleden van keizer Augustus is een vertaling door van Willem van Maanen en Marco Poelwijk, beide docent Klassieke Talen aan het Barlaeus Gymnasium te Amsterdam, van fragmenten uit Appianus en Cassius Dio, twee Griekse geschiedschrijvers die respectievelijk twee en drie eeuwen na de proscipties over de verschrikkingen ervan schreven. De vertaling, ingeleid en van commentaar voorzien, biedt een breed en gedetailleerd beeld van één van de duisterste gebeurtenissen uit de geschiedenis van het Romeinse Rijk, en de rol die Romes eerste keizer daarin speelde.
Griekse geschiedschrijvers die over Romeinse proscripties schreven – een werk met een alleen daarom al uitgeproken zenobiësk karakter. Daarnaast is het werk erg interessant in de aanloop naar het volgende Zenobiacongres op 1 november, Augustus en het Oosten, omdat het een jonge en bloeddorstige Augustus weergeeft.
We geven u daarom graag een exclusief voorproefje van het werk. In onderstaande passage (Appianus, De Burgeroorlogen, 4.17) worden een tweetal gruwelijke moorden beschreven die de triumvirs (Antonius, Lepidus en Octavianus) aan het begin van hun proscripties verordenenden. Lees en huiver.
“Het toeval wilde dat de eerste slachtoffers hoge functionarissen in ambt waren, en de eerste dode was Salvius, een volkstribuun. Dit ambt was volgens de wet onschendbaar en vertegenwoordigde een enorme macht; er waren zelfs consuls door volkstribunen naar de gevangenis afgevoerd. Deze volkstribuun was het, die in eerste instantie had weten te verhinderen dat Antonius tot staatsvijand werd verklaard, maar daarna had hij steeds gecollaboreerd met Cicero. Toen hij gehoord had dat de triumvirs tot een overeenkomst waren gekomen en ijlings op weg waren naar Rome, organiseerde hij een diner voor zijn vrienden, in de overtuiging dat hij niet veel gelegenheden meer zou hebben om met hen samen te zijn. Tijdens het drinkgelag dat daarop volgde, stormden gewapende soldaten naar binnen. Een deel van de gasten stond in paniek en angst op van tafel, maar de centurion van de soldaten sommeerde hen weer te gaan liggen en zich koest te houden. Hij trok Salvius van zijn aanligbed aan zijn haren zo ver als nodig was over de tafel, en hakte hem vervolgens het hoofd af. Toen sommeerde hij de mensen in de kamer opnieuw rustig op hun plaats te blijven. Als ze in paniek zouden raken, zouden ze hetzelfde lot ondergaan. Toen de centurion was vertrokken, bleven ze verbijsterd en sprakeloos tot diep in de nacht aanliggen naast het onthoofde lichaam van de volkstribuun.
Het tweede slachtoffer was de praetor Minucius, die juist verkiezingen voorzat op het Forum. Zodra hij hoorde dat er soldaten naar hem op zoek waren, sprong hij van het spreekgestoelte af, en terwijl hij nog rondliep op zoek naar een plek om zich te verstoppen, bedacht hij dat hij zich zou verkleden, en daarom stuurde hij zijn dienaren weg met de fasces en rende een winkeltje binnen. Zijn dienaren echter bleven daar in de buurt rondhangen, uit eerbied en medelijden, en hebben het de moordenaars zo ongewild gemakkelijker gemaakt om de praetor te vinden.”
Zenobia VerZetje (5/7) donderdag 23 oktober
Zonder tempo te verliezen bezingt Zenobia in dit vijfde VerZetje wederom een van de sprekers van Augustus en het Oosten, namelijk Olivier Hekster, hoogleraar Oude Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Olivier sprak al eerder dit jaar met Zenobia aan zijn zijde (zie foto) over Augustus en de representatie van diens macht. Augustus besteedde als Romes eerste keizer enorm veel aandacht aan zijn imago. Hoe Augustus zichzelf presenteerde zal centraal staan in Oliviers lezing op het aanstaande Achtste Zenobiacongres. Laat u de titel van die lezing alvast eens in uw mond rollen: ‘Het imago van Augustus in het Oosten. Tekst en beeld.’
U kunt in dit VerZetje ook weer proeven van een radio-uitzending waarin Olivier wordt geïnterviewd over zijn specialiteit: de PR van de Romeinse keizers. U vindt het hier.
Ter afsluiting volgt hier een selectie van titels van de hand van Olivier Hekster, die u tot zich kunt nemen, mocht u dat willen.
– Hekster, O. (1998), ‘Volmaakte monsters. De extreme beeldvorming rond Romeinse keizers’, in Tijdschrift voor Geschiedenis, 111, pp. 337-351
– Hekster O & R. Fowler (eds.) (2005), Imaginary kings, Royal images in the ancient Near East, Greece and Rome (Stuttgart)
– Hekster, O. (2014), ‘Constantijn’. Online publicatie van Geschiedenis Magazine, hier http://www.kennislink.nl/publicaties/constantijn te vinden.
Zenobia VerZetje (4/7) zaterdag 18 oktober
Dit weekend zoekt Zenobia een ander zintuig om haar sympathisanten vóór het aanstaande congres op 1 november op scherp te zetten: het gehoor. Hoor!
Raphael Hunsucker, mede-oprichter van Zenobia en promovendus aan de Radboud Universiteit Nijmegen en lid van de Raad van Advies van de Stichting, was samen met met Eric Moormann (hoogleraar Klassieke Archeologie aan dezelfde universiteit) te gast in Radio Swammerdam, het wetenschapsprogramma van Amsterdam FM, voor een diepte-interview over de man wiens ‘Romeinse Revolutie’ bepalend is gebleken voor de hele Westerse geschiedenis. Er zijn weinig andere woorden nodig om dat interview luister bij te zetten – luistert u het hier vooral zelf, op uw vrije zaterdag.
Zij die liever lezen worden daarnaast bij dezen gewezen op een artikel van dezelfde Eric Moormann over Augustusafbeeldingen op gemmen en cameeën.
Moormann, E.M. (2014). Macht in miniatuur. Voorstellingen van Augustus op gemmen en cameeën, in Hermeneus. Tijdschrift voor Antieke Cultuur, 86, pp. 74-80.
Zenobia VerZetje 3/7 (donderdag 16 oktober)
Zenobia zocht een academisch zwaargewicht om te spreken op haar congres over Augustus en het Oosten, en vond er een. De eminente Kurt Raaflaub zal op 1 november de keynote spreker zijn. Zenobia uit haar trots in dit VerZetje, dat Raaflaub verdiend in de spotlichten zet.
Met Kurt Raaflaub haalt Zenobia een veelzijdige en bijzondere geleerde naar Nederland. Zijn studies over de Griekse polis en de Atheense democratie gelden als absolute standaardwerken, maar het bijzondere is juist dat hij ook op het terrein van de Romeinse geschiedenis een fundamentele bijdrage aan onze kennis heeft geleverd. Zijn dissertatie (Dignitatis contentio. Studien zur Motivation und politischen Taktik im Bürgerkrieg zwischen Caesar und Pompeius, München 1974) heeft onze kijk op de Romeinse burgeroorlogen drastisch veranderd, maar ook waar het Augustus betreft is zijn bijdrage bijzonder te noemen. De bundel Between Republic and Empire: Interpretations of Augustus and his Principate, die hij in 1990 samen met Mark Toher bezorgde, stond aan het begin van een ware heropleving van studies naar het principaat van Augustus.
Het unieke van dit boek is dat het, als een van de eerste werken, het augusteïsche tijdvak in zijn volledige culturele complexiteit belicht. Zo combineert het detailstudie van antieke dichters en augusteïsche kunst met de grote historische ontwikkelingen van het regime van Augustus; bovendien staat het ook nog stil bij de vraag hoe onze moderne blik op de princeps onze historische interpretatie conditioneert en bepaalt. Een dergelijke, interdisciplinaire benadering is precies de insteek van het Zenobiacongres over Augustus en het Oosten. Al met al is er dus geen beter compendium denkbaar voor het congres dan Between Republic and Empire – een titel die bovendien mooi het onderwerp verwoordt van de keynote-lezing waarmee Raaflaub het congres zal openen.
Benieuwd naar Between Republic and Empire? [bcl href=”http://www.bol.com/nl/p/between-republic-and-empire/1001004000829376/” id=”Raaflaub” class=””]Bekijk het hier op bol.com[/bcl].
Zenobia VerZetje 2/7 (zaterdag 11 oktober)
Zenobia zalft het begin van het weekend met een christelijk VerZetje, dat wordt gebouwd op twee van haar rotsvaste apostelen.
De eerste apostel is Jürgen Zangenberg, die op 17 oktober op het Zenobiaseminar in het Rijksmuseum der Oudheden in Leiden zal spreken over Augustus – de Man en de Mythe in de Christelijke Oudheid. Ook zullen aldaar de kopie van de bekende Augustus Bevilacqua en de wereldberoemde Gemma Constantiniana aanschouwd kunnen worden.
Ook op het Achtste op 1 november zal het woord van de christelijke interpretatie van Augustus verkondigd worden, maar dan door Zenobia’s eigen apostel Diederik Burgersdijk, die het zal hebben over de augusteïsche politiek van Constantijn en de christelijke interpretatie van Vergilius’ 4e Ecloge in de Late Oudheid.
Mocht u alvast een voorsprong willen nemen op wat Diederik op 1 november zal vertellen, kunt u zich laven aan zijn recente artikel in Roma Aeterna, waarvan de precieze verwijzing hieronder te zien is. Roma Aeterna zal overigens op het Achtste te koop zijn – maar ook is online een proefexemplaar te bekijken.
Burgersdijk, D. W. P. (2014), ‘Augustus van Trajanus tot Theodosius. Een exemplum in de literatuur van de keizertijd’, in Roma Aeterna 2.1, pp. 37-44.
Zenobia VerZetje 1/7 (donderdag 9 oktober)
Vandaag richt Zenobia haar blik op één van de sprekers, Miguel John Versluys. Op het Augustuscongres spreekt hij over Augustus als Hellenistische vorst en Egyptische Farao – een thema dat rechtstreeks terug te zien is op de poster van het congres.
Miguel John is ook de geestelijk vader van het boek Van Rome naar Romeins, dat op 23 september (de geboortedag van Augustus) in het Amsterdamse Allard Pierson Museum (APM) gepresenteerd werd ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling Keys to Rome – Het Romeinse Rijk ontsloten.
In de geest van Zenobia legt dit prachtig geïllustreerde boek de nadruk op de culturele diversiteit van het Romeinse Rijk en de interactie tussen de oostelijke en westelijke delen van het mediterrane bekken. In het APM is ook recent een andere tentoonstelling geopend, Het Rome van Augustus, waar u nu al meer over Augustus’ bouwprogramma te weten kunt komen.
Miguel John Versluys werd in 2012 gelauwerd met de Zenobia Essayprijs, die hij kreeg voor zijn artikel ‘Egypt as part of the Roman koinè: mnemohistory and the Iseum Campense in Rome’. Hij spreekt dus als titelverdediger op het Augustuscongres, waar de Essayprijs 2014 aan een nieuwe laureaat wordt uitgereikt.
– Versluys, M. J. (2012), ‘Egypt as part of the Roman koinè: mnemohistory and the Iseum Campense in Rome’, in: J. Quack, C. Witschel (eds.), Religious flows in the Roman Empire (Orientalische Religionen in der Antike) (Mohr Siebeck Verlag: Frankfurt a.M.)
– —–, W. Hupperetz, O. E. Kaper en F. Naerebout (2014), Van Rome naar Romeins (WBOOKS: Zwolle).
– —– (nog te verschijnen), ‘SOLI DONUM DEDIT. De Romeinse geschiedenis van de obelisk op Piazza del Popolo’, Roma Aeterna 2.2.